Çocuk gelişiminde aile modelleri
Aşırı ilgili aile
Aşırı ilgili ailelerde çocuk üzerindeki bakım, aşırı derecededir. Normalden fazla yardım vardır. Bebeksi bir Değer verilir. Çocuğun her işini anne üstlenir.
Aşırı ilgili ailelerde çocuklar; hep desteklenmeyi bekler,risk alamazlar, hep birilerine bağımlı dırlar, gururlu olurlar ,duyguları ön plandadır ,her istediğinin olmasını isterler, kendilerine güvenleri azalır.
Aşırı ilgili ailede yetişen bir çocuktan anne ve babasına mektup :
Sevgili anneciğim ve babacığım ;
Bu size yazdığım ilk mektubum lütfen dikkatlice okur musunuz ?
Büyümek istiyorum artık .Sorumluluk almak…
Şimdiye kadar benim yatağımı siz topladınız,okul servisine siz bildirdiniz. Hatta arkamdan Öğretmenimi arayıp Öğle yemeğinde sandviç imi ve meyve suyumu bitirmem için sıkı sıkı tembihlediniz. Arkadaşımda kalmaya gittiğimde Gecenin bir yarısı telefon açıp sohbetin en tatlı yerinde “Hadi yatın artık Sabah da uykunuzu alın erken kalkın “dediniz .Baharda bile dondurmadan sonra zorla koca bir bardak su dayadınız ağzıma bunu hep Benim iyiliğim için yaptınız .Evladımız Hasta olmasın, desteksiz kalmasın dediniz hep biliyorum bunların hepsi benim içindi.
Yaptığınız her şey için teşekkür ediyorum ama artık Büyümek istiyorum kendi sorumluluklarımı taşımak Kendi yatağımı kendim toplamak Yardıma ihtiyacım olduğunda içimdeki zeki ve düşünceli insanın bana yardım elini uzatmasını istiyorum şimdiye kadar bütün sorularımı benden önce cevap buldunuz ve Belki de bu yüzden artık cevapları kendim aramak istiyorum.
Ve Risk almak…
Çünkü biliyorum ki kıyıdan ayrılamadım sürece açık denizlerde yüzemeyeceğim. Siz her zaman benim güvenliğimi düşündünüz ve bu yüzden boğulmamak için kıyıda kalmamı istediniz ama ben okyanusları merak ediyorum kıyıda çırpınmak değil su yutarak da olsa yüzmeyi öğrenmek istiyorum.
Benim için endişe duymanıza anlayabiliyorum .Beni korumak kollamak istiyorsunuz, bütün ihtiyaçlarını karşılayarak benim sorunsuz bir yaşam sürdürme mi istiyorsunuz. Ve Belki de bu yüzden benim adıma düşünüp benim adıma karar alıp benim yapmam gereken her şeyi siz yapıyorsunuz. Ama ben biliyorum ki hayat koşulları her zaman istediğim şeyleri bana sunmayacak ,bunu çok iyi biliyorum . Sizin şefkatli kollarınız gibi değil yaşam sizden ayrıldığında yaşam bana sizin kadar şefkatli davranmayabilir ve bu yüzden hangi sorunla karşılaşırsam karşılaşayım ayakta kalmak istiyorum desteğiniz için çok teşekkür ederim ama desteksiz ayakta kalmanın ne olduğunu da öğrenmek istiyorum.
Peki bundan sonra ne olacak? Şimdi küçüğüm ve benim hayatıma yön vermenize sessiz kalmam normal. Ama ben hayatımı hiç kendi Ellerimi alamadım ki siz olmadığınız da kim yönlendirecek beni kim benim davranışlarımı belirleyecek iş hayatında ya da özel hayatında sorunlarla karşılaştığında kim benim adıma çözüm bulacak?
Tek başıma ayakta kalabilir miyim? Kendime güvenebilir miyim açık lardaki bir gemiyi,tek başıma limana yaklaştırabileceğime?
Belki de bu yazdıklarıma rağmen ben de İleride çocuklarıma sizin gibi örnek olmak için canla başla çalışacağım .Belki destek bulamazsam Hep Kendimi eksik hissedeceğim. Belki bu desteği yanlış yerlerde arayacağım .Belki de bu yüzden kötü insanlara katlanmak zorunda kalacağım .Ve belki de bir gün benim çocuğum bana böyle bir mektup yazacak ve artık özgür iradesiyle yaşamak istediğini belirtecek. Kim bilir ?
Son olarak şunu bilmenizi isterim ki sizi çok seviyorum.
Üstünlük bekleyen baskıcı ve mükemmelliyetçi aile
Üstünlük bekleyen baskıcı ve mükemmelliyetçi ailede çocuk üstün olmaya zorlanır. Sürekli nasihat verilir. Sıklıkla eleştiri yapılır. Aile Çocuğu beğenmez.
Ailedeki bu davranışlar üzerine çocuklar; mutsuzdurlar, güvensizdirler ,gergindirler,fevri davranışları vardır, karamsardırlar,mantık ön plandadır.
Üstünlük bekleyen baskıcı ve mükemmelliyetçi ailede yaşayan bir çocuğun ailesine mektubu ;
Sevgili anneciğim ve babacığım,
Biliyorum ki Sürekli mutsuz olmam gergin olmam sinirliyim kendimle barışık olamamak ve kendime olan Güvensizliğin sizi üzüyor.
Yaklaşık birkaç gün önce elime geçen bir makale benim ilk defa hayatımı gözden geçirme me neden oldu makale de diyordu ki insanların yüzde doksanı Daha 18 lerine gelmeden kafalarında açılan mutsuzluk ve başarısızlık çukuruna düşüyorlarmış. Bu makale dikkatimi çekmişti Çünkü Nedenini bilmediğim bir şekilde kendimi stresli gergin karamsar güvensiz Kısacası mutsuz hissediyordum ve mutsuzluğumun sonucunda başarısızlık çukurun içine saplandığımı fark ettim.
Size neden bu konuda mektup yazdığımı merak ettiğinizi biliyorum açıklayayım bu birkaç gün içinde aklında sadece bir soru vardı neden Yani neden bu çukurdayım ve neden çıkmaya bu kadar istekli olduğum halde çırpındıkça batıyor gibi hissediyorum kendimi yalnız bu sabah uyandığında daha önemli bir soru olduğunu ve bunun cevabını bulmadan çözüme ulaşamayacağı Ama fark ettim bu soru ise nasıldı Yani nasıl bu kadar mutsuz olabiliyorum nasıl kendimi bu kadar gergin karamsar ve üzgün bir hale getirdim bu noktaya nasıl geldim Sonunda problemin nerede olduğunu buldum bu yüzden size bu mektubu yazıyorum Daha açık söyleyeyim nasıl sorusunun cevabını çocukluk dönemimde buldum şaşırtıcı aynı zamanda gerçek bu Öncelikle sürekli benden her şeyin en iyisini bekleyen mükemmelliyetçi bir ailede yetiştiği farkettim Siz her zaman benim ne yaparsam yapayım ne olursam olayım iyisi Olmamı istediniz mesela okul dönemi boyunca benim hep daha sıkı çalışıp daha yüksek notlar almamı istediğiniz okul birinciliği için yarış atı misali hazırlanmaması istediniz.
Aslında biliyorum tek istediğiniz şey benim hep önden gitmem de ve hep başarılı olmamdı Bunda yanlış bir şey yok Aynı zamanda bu istek Ben bile farkında olmadan kendime olan güvenimi her geçen gün biraz daha götürüyordum Çünkü şimdi ne olursa olsun insan olduğumu ve hata yapabileceğimi Her insan gibi benimde dört dörtlük olamayacağımı kendini inandırıyor yaptığım hatanın niteliğinin hiçbir önemi yok.
Ne yaparsam yapayım Siz beni hiç beğenmediniz yada gevşeyeceğim korkusuyla beğendiğinizi Fark ettirmediniz.Buna rağmen hep kusurlarımı buldunuz .Şimdi de ben kendimde ve çevremdeki insanlar da hep kusur arıyorum ve inanmayacaksınız her zaman söylenecek birkaç eleştirim var ve sürekli insanların kusurlarını bulup çıkartıyorum. Sizin sert bakışlarınız gibi benim de gergin kaşlarımı çatarak bakmam çevremdekileri rahatsız ediyor .Siz beni böyle yetiştirdiniz .Eleştiriyle ,bitmez tükenmez nasihatlerle.
Benim için iyi olduğunu düşündüğünüz ama bana zarar veren bu şeyleri fark edemediniz. Keşke böyle olmasaydı.
Belki birkaç gün önce okuduğum bu makale sadece sıradan bir yazı olacaktı benim için belki de şükür edecektim %90 yerine yüzde onun içinde olduğumu fark edip
İlgisiz Aile
İlgisiz ailede çocuk istenmeden olmuş olabilir. Eşler arasında önemli sorunlar olabilir . Aile Çocuğu yük gibi görür. Çocukla ilgili sorumluluklardan ve problemlerden kaçarlar.
İlgisiz ailede yetişen çocuklar, iyi ya da kötü sevgiyi nerede bulursa oraya yönelirler. Duygu’ya muhtaçtırlar. Kendilerini değersiz hissederler. İç dünyaları zayıftır. Güçlü görünmeye çalışırlar.
İlgisiz ailede yetişen bir çocuktan ailesine mektup;
Sevgili anneciğim ve babacığım,
Sizden istediğim sadece biraz sevgiydi.
Her zaman sizin için bir yük olduğumu düşündüm .Aslında bunun gerçeklik payı da yok değil.
Siz kendi sorunlarınızda o kadar meşguldün eski ne beni fark edecek ne de bana ilgi ve sevgi göstermeye zaman bulabildiniz.
Siz benim ağlamaları mı bile dikkate almadınız. Ya açtır ya susuzdur ya da uykusuzdur dediniz ama hiç ya sevgisizdir demek aklınıza gelmedi.
Sorumluluklarımı almaktan kaçtınız bana ait olan şeyler sizi korkuttu hep yaptığım şeylerin sorumluluğunu almaktan kaçtınız mesela küçükken her anne-babanın ilgilendiği gibi ilgilenmedniz aksine Sanki sizin için bir yabancının çocuğuğuymuşum gibi davrandınız.
Sizin nazarınızda Kendimi hep değersiz ve hiçbir işe yaramayan biri gibi hissettim,halen böyle hissediyorum.
En azından birazcık sevgi… Evet sizden şimdiye kadar beklediğim halde alamadığım sevgiyi şimdi sağda solda kısaca nerede bulursam orada alıyorum.
Kendimi güçlü göstermekten de bıktım artık. Gerçekten güçlü olmak isterdim ama olamıyorum dışarıdan güçlü Yenilmez insanın içinde Aslında yardıma muhtaç ve İlgiye ihtiyaç duyan biri olduğunu kimse bilmiyor. Bir gün kendi çocuğum olduğunda; sizden alamadığım sevgiyi sonuna kadar vereceğime ve ona kendisinin bir yük değil de, benim için harika bir hediye olduğunu hissettireceğim.
Doğru aile modeli
Doğru aile modelinde çocuğun ayrı bir kişiliği olduğunun farkındadırlar ve ona saygı duyarlar. Dengeli bir sevgi verirler. Dengeli bir değer verirler sevgiyi ve değerliliği çocuğa hissettirir ler. Dengeli bir şekilde sorumluluk verirler.
Doğru aile modelinde yetişen çocuklar; Kendine güvenir, mutludur ,başarı için elinden geleni yapar, insan ilişkileri iyidir, dengeli bir şekilde risk alır ,Duygu ile mantığı dengededir.
Doğru aile modelinde yetişmiş bir çocuğun mektubu;
Dünyanın en harika insanlarına sevgilerimle;
Sizlere bu mektubu yazmamın nedeni birer anne baba olarak yapmanız gereken her türlü yardımı ve desteği benden esirgemediğiniz için teşekkür etmek.
Biliyorum siz yine mütevaziliğin izle Böyle bir şeye gerek yoktu biz sadece üstümüze düşen görevi yaptık diyeceksiniz. Aynı zamanda biliyorum ki çok az anne babanın yaptığı gibi bana bedeninizden bir parça verdiğiniz gibi ruhunuzdan ve kalbinizden de bir parça verdiniz ebeveyn olmanın sadece doğurmak ve besleyip büyütmek olmadığını bir çocuğun bedeninin yanısıra ruhunun da beslenip büyütülmesi nin ne kadar önemli olduğunu gösterdiniz.
İçinizdeki sevgiyi fazlasıyla bana hissettirdin iz bazen bir öpücükle bazen sözlerle ya da davranışlarınızla benim sizin için ne kadar değerli olduğumu gösterdiniz bana Eğer öyle olmasaydı doğum günümde çok istediğim spor ayakkabıları bulmak için dükkan dükkan gezmez Deniz enerji toplayıp Okulda dersleri daha iyi konsantre olabilmem için sabahın nurunda benim için kalkıp kahvaltı hazırlamak sınız daha sosyal bir insan olmam için kişisel gelişim seminerleri ne katılmam için teşvik etmezsiniz ve birçok şeyi gözardı ederdiniz, ama etmediniz.
Sevginizi şefkatini hiç esirgemediniz ve sayenizde Şimdi de ben her türlü canlıdan Hatta cansız varlıklardan bile sevgimi ve şefkatim esirgemiyor bu benim daha mutlu ve huzurlu olmamı sağlıyor .Hem sevmeyi biliyorum Hem de hayır demeyi.
Ve bana asla pes etmemeyi öğrettiniz .Neye mal olursa olsun hedefime ulaşmam için elimden gelenin en iyisini yapmam gerektiğini öğrettiniz. Ne gereksiz hırslar yaptırdınız ne de tembelliğe izin verdiğiniz . Çünkü siz de böyle örnek oldunuz bana.
Her şey için çok teşekkür ediyorum.
Karma aile
Karma aile modeli, Her aile tipinden bir parça bulunan ailelerdir.
Karma aile modeli ile yetişen çocuklar; dengeli ailede yetişen çocuğa göre daha az Kendine güvenir daha az mutludur ve insan ilişkileri daha zayıftır.
(Çocuk gelişimi aile modelleri üzerine hazırlanmış ders notlarıdır.)
